Jef Cornelis: “Kunst is voor weinigen”

Op 26 september 2018 overleed cineast en televisieregisseur Jef Cornelis. Hij liet een uniek oeuvre na van films en programma’s over hedendaagse beeldende kunst die in opdracht van de voormalige BRT en later de VRT tot stand kwamen. Als lid of voorzitter van advies- en aankoopcommissies bij de Vlaamse overheid en het bedrijfsleven was hij mede verantwoordelijk voor de uitbouw van de belangrijkste publieke kunstcollecties in ons land. Hij was bovendien een mentor voor tal van tentoonstellingsmakers in binnen- en buitenland.

Als regisseur van de toenmalige BRT was hij dé grote pleitbezorger van de hedendaagse beeldende kunst. Televisie was tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw hét massamedium bij uitstek. En Cornelis gebruikte het als geen ander om het over kunst te hebben. Volksverheffing was bij de openbare omroep een maatschappelijke opdracht. Hij vulde die in op een compromisloze en niet belerende manier waardoor zijn programma’s – achteraf bekeken – actueel gebleven zijn en een rijk kunsthistorisch archief vormen.

De tentoonstelling bestaat uit twee luiken: enerzijds een keuze uit het filmwerk van Jef Cornelis in de container die architect Stéphane Beel in 1989 op zijn vraag ontwierp voor de BRT, nu opgesteld in de binnentuin van het Roger Raveelmuseum, en anderzijds een ruime selectie hedendaagse kunstwerken in de tentoonstellingsruimtes van het museum die verwijzen naar Jef Cornelis’ rol in het stand komen van diverse tentoonstellingsprojecten en publieke kunstcollecties.

Voor de presentatie van het filmprogramma in de container bedacht gastcurator Cis Bierinckx een aantal clusters: de reeks Container centraal op een flatscreen, een reeks met aan kunstenaars gelinkte programma’s sinds het midden van de jaren 1960 op een monitor en een reeks films die in 1992 tot stand kwamen ter gelegenheid van de tentoonstelling América. Bruid van de Zon op een andere monitor. Twee afzonderlijke clusters met De Langste Dag en een aantal documentaires over Vlaanderen krijgen een plaats op monitoren in het museum zelf. Het feit dat architect Stéphane Beel zowel de container als het gebouw voor het Raveelmuseum ontwierp is medebepalend voor deze structuur.

Het tentoonstellingsluik in de zalen van het museum verwijst naar een aantal tentoonstellingsprojecten uit het verleden die ik op aanraden van Jef Cornelis realiseerde en zijn rol bij het aankopen van hedendaagse beeldende kunst voor publieke collecties door de adviescommissies van de Vlaamse overheid en de Stichting Proximus waar we samen in zetelden. Er is werk te zien van Lothar Baumgarten, Joseph Beuys, Guillaume Bijl, Marcel Broodthaers, Daniel Buren, James Lee Byars, Christo, Leo Copers, Thierry De Cordier, Raoul De Keyser, Paul De Vylder, Eugenio Dittborn, Lili Duhourie, Etienne Elias, Helmut Federle, Jef Geys, Rodney Graham, Victor Grippo, Harry Gruyaert, David Lamelas, Bernd Lohaus, Anna-Maria Maiolino, Robert Mapplethorpe, Guy Mees, Bruce Nauman, Gabriel Orozco, Ria Pacquée, Panamarenko, César Paternosto, Sigmar Polke, Roger Raveel, Walter Swennen, Luc Tuymans, Patrick Vanden Eynde, Philippe Van Snick, Jan Vercruysse, Gert Verhoeven, Lawrence Weiner en Franz West samen met een anoniem religieus kunstwerk.