Pieter Pourbus. Master of Maps

In 1561 vroeg het Brugse Vrije, de grootste en rijkste kasselrij van het Graafschap Vlaanderen, aan Pieter Pourbus om een kaart te schilderen van haar hele territorium, inclusief wegen, waterlopen, dorpen en steden. Tien jaar later leverde de schilder-cartograaf zijn magnum opus af.

Maak kennis met ‘De geschilderde kaart van het Brugse Vrije’ (1571). Gemaakt op het kruispunt tussen schilderkunst en cartografie, brengt de gedetailleerde kaart van Pourbus het Brugse havenlandschap aan het einde van de zestiende eeuw op een unieke manier in beeld. Pieter Pourbus schilderde de kaart op een schakelpunt in de geschiedenis: net vooraleer de Tachtigjarige Oorlog en later de industrialisering het kustlandschap voorgoed zouden gaan veranderen. Daardoor is de kaart een laatste, waardevolle getuige van het middeleeuwse landschap rondom Brugge. Maar ook door haar combinatie van schaal, afmetingen en details is het schilderij een uniek kunstwerk.

In de tentoonstelling ‘Pieter Pourbus. Master of Maps’ staat de geschilderde kaart letterlijk en figuurlijk centraal. Dankzij enkele opmerkelijke landschaps-archeologische vondsten en via vergrootglazen en digitale schermen brengen we de unieke kaart en het verdwenen middeleeuwse landschap opnieuw tot leven. Hoe zag het landschap rond Brugge eruit aan het einde van de zestiende eeuw? En welke middeleeuwse restanten kunnen we vandaag nog terugvinden?

Hoewel de geschilderde kaart dikwijls wordt gebruikt als illustratie, is de topografische inhoud ervan amper onderzocht. ‘Pieter Pourbus. Master of Maps’ zet al het cartografisch werk van de schilder - die vooral bekend is door zijn portretten - in de kijker en neemt voor het eerst ‘De geschilderde kaart van het Brugse Vrije’ gedetailleerd onder de loep. De tentoonstelling vloeit voort uit het UGent postdoc-onderzoek van Jan Trachet en ontleedt de kaart vanuit een landschaps-historisch en archeologisch perspectief.

Naast de centrale kaartopstelling, reconstrueren we ook de historische en culturele context waarbinnen de kaart ontstond: Brugge als cartografisch kruispunt, het Brugse Vrije als opdrachtgever en Pourbus als cartograaf.

De expositie loopt van 1 december 2022 tot 16 april 2023 in zaal 10 van het Groeningemuseum.