Deze topstukken verschuilen zich op de affiche

Dat dansende beeld op de affiche, is dat ook een topstuk? Zeer zeker, net zoals de negen andere kunstwerken die zich in het campagnebeeld verstoppen. Achter elk stuk gaat een uniek verhaal schuil. Lees je mee?

1) Fouga CM-170 Magister: we vliegen erin

Een van de meest opvallende elementen in de poster is ongetwijfeld het knalrode vliegtuig dat voorbij zoeft. En ja, ook dát is een topstuk! Het machien is een Fouga CM-170 Magister, een straaljager die dateert uit het begin van de jaren 50. Oorspronkelijk werd het gebouwd voor de Franse luchtmacht, maar dit exemplaar werd door onze Belgische luchtmacht als trainingstoestel voor piloten-in-wording ingezet.

Wie ook al achter het stuur kroop, zijn de ‘Red Devils’. En nee, niet Romelu Lukaku en co, maar wel het stuntteam van de Belgische luchtmacht. Vandaar ook het mooie rode kleurtje van het toestel.

Wist-je-datje: het vliegtuig vliegt vandaag nog altijd! Zie je trouwens dat er iemand aan het stuur zit op de affiche? Dat is de eigenaar zelf.

Waar? De Fouga CM-170 Magister kan je bezoeken in het Stampe en Vertongen Museum in Deurne, vlak naast de Internationale Luchthaven van Antwerpen.

2) Uur- en kalenderwijzerplaat: kloklezen 'avant la lettre'

Het is eens iets anders dan de klok op je smartphone of de wekker op je nachtkastje. Dit is de wijzerplaat voor een uurwerk én een kalender in één. Het stuk dateert uit de 16e eeuw en hoewel het mechanisme ondertussen verloren ging, blijft het een belangrijke getuige in de geschiedenis van de tijdmeting.

Er zitten zodanig veel details in de wijzerplaat, dat je er uren naar kan turen. De 12 tekens van de dierenriem, planeten, 12 taferelen die de maanden van het jaar voorstellen, de christelijke feestdagen en noem maar op. Geef je ogen maar de kost.

Waar? Je kan de wijzerplaat bewonderen in M Leuven, gratis met de museumpas.

3) Het zotte geweld van Rik Wouters: hier word je vrolijk van

Kunstenaar Rik Wouters was zot van zijn vrouw, Nel. Hij heeft haar wel honderden keren geportretteerd en het is dan ook geen wonder dat zij het model werd voor zijn meesterwerk ‘Het zotte geweld’. Hij haalde zijn inspiratie voor het beeld uit een dansvoorstelling van ballerina Isadora Duncan, een van de grondleggers van de moderne dans.

Met zijn vrouw als model, maakte hij een schaterlachende danseres die bijna echt lijkt te bewegen. Het beeld is een en al levenslust en je kan er niet anders dan vrolijk van worden.

Waar? Het zotte geweld kan je bezichtigen in het Middelheimmuseum in Antwerpen, gratis met de museumpas.

4) ‘Baden te Oostende’ van James Ensor: de kust anno 1889

Een priester die twijfelt of hij een duik zou nemen, een zoenend koppel en een figuurtje dat een wind laat … Ensor zit er vermakelijk naar te kijken met zijn verrekijker, van op het strandhuisje. Zie je hem? Hij schilderde ‘Baden te Oostende’ tussen 1883 en 1889 en er zit een serieus satirisch kantje aan. Dankzij de spoorlijn tussen Brussel en Oostende kreeg het badtoerisme een boost. Ensor drijft maar al te graag de spot met deze nieuwe kustbezoekers en hun aanstellerige manier van pootjebaden.

Waar? ‘Baden te Oostende’ hing tot begin dit jaar in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen , ondertussen verhuisde het naar hun depot. Niet getreurd, in het KMSKA kan je nog meer dan 100 andere topstukken ontdekken!

5) Aangespoelde vinvis: ramptoerisme in Egmond

Walvissen spotten is tegenwoordig een trendy vakantieactiviteit, maar in de 16e eeuw was dat nog wel anders. Je kan je dus voorstellen dat een aangespoelde walvis wel wat bekijks had. Er zijn in de hele 16de eeuw (gelukkig) maar twee aanspoelingen van vinvissen in de Nederlanden gedocumenteerd. Een van die momenten was op 5 mei 1547 in Egmond en deze tekening geeft goed weer hoe het er toen aan toe ging: nieuwsgierige bezoekers die elkaar verdringen langs de staart en het dier van wel 75 voet lang nauwkeurig bestuderen.

Waar? De tekening vind je terug in het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen als deel van de expo ‘Van crabbelinge tot carton’, gratis te bezoeken met de museumpas.

Zelf op speurtocht?

Leef je uit in de databank met meer dan 1000 unieke Topstukken. Je zoekt er gemakkelijk op locatie, type, periode of kunstenaar.

Neem een kijkje

6) ‘Bezette Stad’ van Paul van Ostaijen: een heel bekend papiertje

‘BOEM PAUKESLAG. Daar ligt alles … PLAT.” Misschien doen die woorden wel een belletje rinkelen? Ze zijn het begin van een van Paul van Ostaijens bekendste gedichten uit de bundel ‘Bezette Stad’, een reeks die hij schreef over de Duitse bezetting van zijn stad, Antwerpen, tijdens de Eerste Wereldoorlog (1919 - 1920). Geen al te vrolijke stukken dus, maar wel een belangrijk keerpunt in de Nederlandse poëzie. Door zijn revolutionaire taalgebruik en bijzondere vormgeving bracht hij een nieuwe schwung in de poëzie.

Waar? Het handschrift wordt bewaard in het Letterenhuis in Antwerpen. Momenteel krijgt het Letterenhuis een opfrisbeurt, er zijn wel nog steeds rondleidingen in het depot en ook de leeszaal is gewoon open.

7) ‘De grote schietkraam’ van Gust De Smet: koele kikkers op de kermis

‘De grote schietkraam’ is zonder twijfel een van de belangrijkste werken van Gustave De Smet én een schoolvoorbeeld van het Vlaams expressionisme dat toen populair werd. Sommige schilders gaan graag in een weide staan om iets op doek te brengen. Vlaamse schilders in het interbellum lieten zich eerder inspireren door … de kermis. Voor de Smet was dat de Gentse kermis, om precies te zijn. Hij houdt het wel bewust iets soberder dan we gewoon zijn van de kermis. Geen flashy lunaparken of fluo standjes, maar een bruine schietkraam met niet al te vrolijke bezoekers.

Waar? Het schilderij hangt op in het Groeningemuseum in Brugge, gratis met de museumpas

8) Stadsversieringen voor de Blijde Intrede van Alexander Farnese in Gent: wandel door het verleden

Benieuwd hoe de stad Gent er anno 1584 uitzag? Dankzij een goed feestje uit dat jaar - neen, nog niet de Gentse feesten - hebben we daar een accuraat beeld van. De gelegenheid? De intrede van Alexander Farnese als gouverneur-generaal der Nederlanden. Om de man te verwelkomen werd de hele stad versierd. Lieven van der Schelden liet zijn creativiteit de vrije loop en maakte een bundel vol met aquarellen over hoe hij de stad ging inkleden. De feestdecoraties zijn effectief gebouwd, maar … ze werden uiteindelijk nooit gebruikt. Het feestje ging niet door.

Normaal gezien worden de aquarellen in het depot, maar voor deze gelegenheid worden er toch enkele tentoongesteld in het Gentse Stadsarchief. Herken jij de straten nog? Ga op wandel door Gent en speur aan de hand van de tekeningen naar de resten van de feestelijke decoraties.

Waar? De 30 afzonderlijke tekeningen worden vandaag in het Gentse stadsarchief en STAM - Stadsmuseum Gent bewaard. Gratis toegang met de museumpas.

9) Gregoriaanse handschriften: als muziek in de oren

De muzieknootjes die vrolijk over de affiche zweven vormen geen hedendaagse popsong, maar wel Gregoriaanse zang. In Tongeren zijn er zo nog heel wat te vinden en nergens zijn ze zo uitgebreid als daar. Een goudmijn voor de geschiedkundige studie van handschriften, dus. Vandaag worden ze trouwens nog altijd op de radio gedraaid - op Klara weliswaar. Wie een beetje noten kan lezen, mag zich er altijd eens aan wagen.

Waar? De Gregoriaanse partituren kan je bekijken in het Teseum, achter de Onze-Lieve-Vrouwe-basiliek in Tongeren.

10) Gegraveerde rolsteen: de senior van de hoop

Je vroeg je misschien al af waarom er een sandwich op onze affiche staat? Zeg echter nooit sandwich tegen het oudste topstuk uit de collectie: een gegraveerde rolsteen van 13.000 jaar oud! Het is niet alleen het oudste topstuk, maar überhaupt het oudste voorwerp gemaakt door de mens, dat geen gebruiksvoorwerp is, dat ooit in Vlaanderen werd gevonden. In Lommel dan nog wel.

Er zijn - ook internationaal - weinig soortgelijke voorwerpen te vinden, dus hebben wetenschappers tot nu toe ook het raden naar de functie van het object. Wat ze wel weten, is dat het waarschijnlijk geen gebruiksvoorwerp, maar eerder kunst avant la lettre is. Als je goed kijkt, zie je dat de graveringen zijn opgevuld met rode kleurstof, namelijk oker. Die voorouders van ons konden er wat van!

Waar? De rolsteen ligt normaal gezien in het Archeohuis De Kolonie in Lommel, maar zal tot en met eind februari te zien zijn in de Topstukkententoonstelling ‘Zeldzaam & Onmisbaar’ in het MAS.